Ontwaakt!

Wanneer er op zondagochtend aangebeld werd, keek mijn moeder meestal tersluiks en argwanend door het raam, want dan kon het wel eens gebeuren dat er een Jehova getuige voor de deur stond.

Bij ons thuis waren de zondagochtenden lui en laat, en kwam het regelmatig voor dat iedereen nog in  pyjama rondliep en er luid muziek werd gespeeld. Mijn ouders hechtten er weinig waarde aan zich te moeten conformeren aan burgerlijke orde en netheid. Daardoor vielen we wel wat op in de -toen nog- ietwat stijve en tuttige Amsterdamse straat. 

Nadat mijn vader ooit een Jehova met fysiek geweld had bedreigd -omdat die weigerde zijn voet uit de deuropening te halen — wilden we koste wat kost een herhaling voorkomen.

Het vervelende was, dat na dit voorval de Jehova's het op ons gemunt leken te hebben. Hun missie was bekering — en vooral wij waren het doelwit van hun vurige overtuiging.

Daarom was het cruciaal om Jehova’s op tijd te herkennen.

Opvallend was dat Jehova’s meestal als duo optraden: een dame en een heer. Hun ouwelijke, te nette kleding verraadde hen meteen — de man in pak met stropdas, de vrouw in japon of mantelpak. Wist je het nog niet helemaal zeker, dan kon je ze meestal wel thuisbrengen door hun merkwaardige grijns, die als het ware op hun gelaat geplakt zat. En was het nog steeds niet duidelijk, dan was de stapel tijdschriften of pamfletten, die ze onder hun arm geklemd hielden een zeer sterke aanwijzing.

Het waren spannende momenten, wanneer wij als gezin ons schuil hielden in de woning, terwijl de Jehova's probeerden om een glimp van ons op te vangen om ons zo ons naar de voordeur te lokken. Om dan een gesprek te beginnen met telkens dezelfde vraag :Mag ik eens met u praten over God?

Toen het weken achtereen niet gelukt was om ons tot een gesprek te verleiden, vonden wij stapels pamfletten in de bus. Onheilspellende teksten, waarin met hel en verdoemenis werd gedreigd, en waarin ons voor werd gehouden dat wij, als ongelovigen achter zouden blijven wanneer de wereld zou vergaan.

Ontwaakt! was er te lezen op de folders, die mijn vader meestal geërgerd in de vuilnisbak sodemieterde. 

Toen ook dit niet leek te helpen, volgden er handgeschreven brieven. De brieven, enkele kantjes lang, waren in een sierlijk handschrift opgesteld, en er stonden opvallend veel uitroeptekens en hoofdletters in.

Na verloop van tijd namen de bezoekjes van de Jehova’s af. De kerk in de buurt werd gesloopt, en de winkel vol bijbels en kruisbeelden hield ermee op.

De kans op bekering was daarmee voorgoed verkeken.

Mc Donalds en andere misverstanden.

Record

Het is tientallen jaren geleden dat ik ze voor het laatst zag — mijn twee beste vrienden van de middelbare school.

Die schooltijd voelde toen als een bevrijding. Een nieuw universum opende zich: met verliefdheden, schoolfeesten, stiekem roken en eindeloos filosoferen.

Het was het einde van de kindertijd — vonden wij — en het begin van een tijd waarin we voor het eerst vermoedden dat onze ouders misschien niet alwetend waren. Misschien zaten ze er soms ook gewoon naast.

Er groeide iets in die jaren, een kortstondige overtuiging dat wij tot een soort elite behoorden. De zeer tijdelijke elite van vijftien- en zestienjarigen. Onwankelbaar in onze mening dat wij — áls we al ooit volwassen zouden worden — het radicaal anders zouden doen dan de generaties voor ons. Weg met plicht, weg met voorspelbaarheid, en zeker weg met de grootspraak van al die volwassenen die dachten dat ze het leven doorgrond hadden.

Docenten werden geparodieerd met de ernst van cabaretiers in de dop, regels waren er om te negeren, en politiek... dat was iets voor grauwe mensen met grijze pakken.

Play

Als ik nu terugkijk, lijkt die periode van amper drie jaar eindeloos te hebben geduurd. Alsof de tijd toen trager tikte, stroperiger was. Langer dan de decennia die volgden, die voorbijraasden als een nachtbus waar je net te laat voor bent.

We hadden een lijstje, onuitgesproken maar bindend. We zouden nooit dik worden. Alleen nog jazz luisteren, onze kinderen trendy kleden en Amsterdam nooit verlaten. En, o ja — nooit van ons leven McDonald’s eten.

Mijn vriendin woonde aan de “goede” kant van het Vondelpark — met brede lanen en hoge plafonds. Wij woonden aan de minder goede kant. Mijn vriend leefde op een woonboot aan de rand van Amstelveen, met uitzicht op riet en stilte.

In die drie jaar bepaalden zij mijn blik op de wereld. Misschien waren we anders opgevoed, hadden we andere goden thuis, andere regels, andere stille verwachtingen — maar in elkaars gezelschap vielen die verschillen weg. Samen vormden we een gesloten ecosysteem van ideeën, muziek, dromen en ongelooflijk veel gelach.

Fast Forward

En vandaag zie ik ze weer.

We kregen kinderen, trouwden, scheidden, bouwden carrières op en braken ze af. We reisden naar verre oorden en keerden weer terug. We hebben liefgehad, verloren, gehoopt — en de was gedaan.

Onze ouders zijn oud geworden, of inmiddels verdwenen. Onze kinderen zijn uitgevlogen. We zijn opnieuw in een andere fase beland.

En nu gaan we samen proberen een samenvatting te maken van die tijd waarin alles nog moest beginnen.
Of misschien juist van de tijd waarin we dachten dat we het allemaal al wisten.

Ik zie ze aankomen. Het is wat onwennig.
Maar er is ook meteen herkenning.

De tape speelt door.